انتخاب بهینه مسیرهای مختلف راهی به ویژه آزادراهها و بزرگراهها كه به عنوان شریانهای اصلی از دیدگاه كارشناسان نگریسته میشوند و علاوه بر این هزینه های هنگفت ناشی از ساخت پروژههای راهسازی، این سؤال پراهمیت را كه كدام یك از گزینههای آزادراه و یا بزرگراه سازی اقتصادی ترند، مطرح میكنند در این مقاله به صورت نظری الگویی را اجزای مربوط به زمان سفر، ت
قیمت فایل فقط 23,400 تومان
چكیده
انتخاب بهینه مسیرهای مختلف راهی به ویژه آزادراهها و بزرگراهها كه به عنوان شریانهای اصلی از دیدگاه كارشناسان نگریسته میشوند و علاوه بر این هزینه های هنگفت ناشی از ساخت پروژههای راهسازی، این سؤال پراهمیت را كه كدام یك از گزینههای آزادراه و یا بزرگراه سازی اقتصادی ترند، مطرح میكنند. در این مقاله به صورت نظری الگویی را اجزای مربوط به زمان سفر، تصادفات، عوارض و مصرف سوخت ارائه خواهد شد. منافع حاصل از احداث و بهرهبرداری از این دو گزینه (آزاد راه و بزرگراه) به صورت جداگانه در مقایسه با جاده دوخط سنجیده میشوند و سپس نتایج به دست آمده از تحلیل منفعت به هزینه (CBA)، بهترین گزینه را از نظر اقتصادی تعیین كنید. برای نیل به این هدف، الگوی فوق به كمك نرم افزار اكسل (Excel) تهیه گردیده است كه خروجیهای آن در قالب یك مثال موردی به طور خلاصه ارائه خواهند شد. بررسی تأخیر در زمان ساخت پروژهها، تغییرات سالیانه رشد ترافیك، تفاوت در هزینههای ساخت و مدت اجرای پروژه و نقش آن در اقتصادی بودن طرح از جمله ویژگیهای این الگوست.
واژههای كلیدی: تحلیل سود به هزینه، آزادراه، بزرگراه، توابع هزینه، ارزیابی فنی ـ اقتصادی
1. مقدمه
شبكه های حمل و نقل، به ویژه حمل و نقل جادهای اتصال دهنده مراكز مختلف بوده و عامل مهم توسعه، تجارت و ارتباط بین كشورهای منطقه و جهان میباشند. یك شبكه حمل و نقل جادهای كارآمد میباید از مزایای چون ارزانی، روانی، سرعت، امكان رسیدن به موقع و همخوانی با توسعه پایدار برخوردار باشد. گزینه نهایی با توجه به شرایط زمین، توپوگرافی، محدودیتهای ترافیكی و زیست محیطی انتخاب میشود. در صورتی كه بتوان ارزش پولی هزینه های مربوط به یك گزینه را تعیین كرد، معیار اصلی در انتخاب آن گزینه میتواند اقتصادی بودن باشد. رشد ترافیك همیشه عامل مهمی در ارتقاء كیفیت راهها بوده است. بهبود كیفیت راهها به ویژه راههای اصلی دو خطه به دو صورت امكانپذیر است. در حالت اول توسعه راه اصلی موجود به صورت دو سوارهرو (جدا كردن خطوط رفت و برگشت) در محورهای شریانی خاص و حالت دوم حفظ راه موجود با شرایط فعلی آن و احداث یك آزادراه جدید حداقل چهارخطه است. این مقاله بر آن است تا الگویی برای انتخاب بهینه یكی از حالت های ذكر شده فوق مبنی بر مشخصات فنی و اقتصادی ارائه كند.
2. ادبیات موضوع
محدودیت منابع در دسترس ایجاب میكند كه انسان برای بهرهبرداری از آنها روش مناسبی انتخاب گرده و از امكانات موجود با برنامهریزی صحیح استفاده بهینه نماید. یكی از مهمترین فرایندهای برنامه ریزی، ارزیابی چند گزینه انتخاب شده و سایر گزینههای كنار گذاشته میشوند. هر چه ارزش ریالی اجرای طرح ها افزایش یابد اهمیت ارزیابی اقتصادی آنها نیز بیشتر میشود. بر حسب تحقیقات وینفری، سازمان همكاریهای اقتصادی و توسعه در پاریس OECD و رایت هزینه های اصلی حمل و نقل در طبقهبندیهای مختلف تقسیم میشوند كه به طور خلاصه در جدول 1 توضیح داده میشود.
جدول 1. ردهبندی هزینه راهها
طبقهبندی | مثال | |
هزینه برنامهریزی، طراحی و اداری | هزینه مشاوره و نظارت | |
هزینه تعمیرات و عملكرد | عملیات خاكی، روسازی و حریم راه | |
هزینه كاربری | هزینه سازهای | روسازی، جاروكشی و روشنایی |
هزینه عملكرد وسایل | سوخت لاستیك، استهلاك وسیله | |
هزینه زمان سفر | وسیله ساعت سفر كرده در واحد زمان | |
هزینه تصادفات | نرخ تصادفات بر واحد هزینه | |
| هزینه محیطی، اجتماعی | صدا، آلودگی هوا، خسارت لغزندگی جاده |
ارزیابی اقتصادی گزینههای مختلف احداث راه همواره برای پروژههای مختلف در كشورهای گوناگون اهمیت داشته است. در مطالعه موردی Wisconsin هدف انتخاب چهار گزینه آزادراه، آزادراه ـ بزرگراه نوع 1 و 2 و راه چهار خطه مورد ارزیابی قرار گرفت. افزایش سود اقتصادی در این مطالعه شامل كاهش زمان سفر و هزینههای حمل و نقل كاهش تصادفات بوده است. در این مطالعه موردی ارزش زمان 7 دلار در یك ساعت برای وسیله نقلیه شخصی و كاهش تصادفات مبتنی بر مطالعات انجام شده در اداره راههای آمریكا برآورد شدهاند. نتایج منافع مربوط به خودروها نشان میدهند كه آزادراه بیشترین منافع را به علت كاهش زمان سفر و كاهش تصادفات درمقایسه با گزینه های دیگر در بر دارد. مقایسه منافع و هزینه ها برای گزینه های مختلف این مطالعه موردی در جدول 2 انجام شده است.
جدول 2. مقایسه نتایج ارزیابی اقتصادی گزینههای مختلف (میلیون دلار)
| حالت (الف) | حالت (ب) | حالت (پ) | حالت (ت) |
ارزش فعلی خالص كل | 846 | 732 | 737 | 481 |
ارزش فعلی خالص هزینه ها | 550 | 447 | 334 | 225 |
نسبت سود به هزینهها | 5/1 | 6/1 | 2/2 | 1/2 |
سود خالص | 296 | 285 | 403 | 256 |
همان طور كه در حدول 2 دیده میشود، حالت (پ) با نسبت سود به هزینه بیشتر در اولویت تصمیمگیری قرار میگیرد.
یك كار تحقیقاتی در كشور هند برای محاسبه زمان، در راهها انجام شده است. ارزش زمان معمولاً پرهزینهترین عامل در تعیین ارزیابی اقتصادی یك پروژه به شمار میآید.
در این كار تحقیقاتی، ارزش زمان برای مسافران و خدمه در دو بخش اقتصادی برای شاغلین و افراد بیكار مورد بررسی قرار گرفته است. ارزش زمان سفر برای یك سواری 5/41 و برای یك اتوبوس 9/538 روپیه در ساعت در نظر گرفته شده است.
همچنین برای كامیونت و كامیون این مبالغ 5/67 و 70 روپیه در ساعت محاسبه شدهاند.
روشهای بسیاری در ارزیابی اقتصادی پروژه های راهسازی در كشورهای مختلف مورد استفاده قرار میگیرند، كه مهم ترین آنها عبارتند از:
1. روش سود به هزینه
2. روش هزینه واقعی
3. روش ارزیابی چند ضابطه ای
4. روش خطرپذیری ـ سود
5. روش ارزیابی اثرات محیطی
قیمت فایل فقط 23,400 تومان
برچسب ها : ارائه مدل ارزیابی فنی , اقتصادی احداث و بهره برداری از آزادراه ها و بزرگراه ها , آزادراه ها و بزرگراه ها , تحلیل سود به هزینه , آزادراه , بزرگراه , توابع هزینه , ارزیابی فنی , اقتصادی